Dịch bệnh corona xuất hiện ngày nay như một sự kiện kết nối thế giới, nhưng đó là sự kết nối vào một nỗi sợ hãi, hoảng loạn và bất ổn định. Từ lâu, các chuyên gia đã mường tượng đến những loại hình chiến tranh mới không có hình dáng như Thế chiến I hay II. Liệu có phải Covid-19 là sự kiện khởi đầu cho một cuộc chiến như vậy, như một sự khủng hoảng, để trong cơn khủng hoảng đó người ta dẫm đạp lên nhau mà định hình lại vị trí của mình. Dù sao thì người đời cũng đã khuyên mấy anh tiểu nhân đại khái rằng “nếu không chạy bằng hoặc nhanh hơn người khác thì cũng nên kéo họ lại cho bằng mình”. Liệu có phải sự xuất hiện của đại dịch corona, nếu không phải được Trung Quốc tạo ra, thì cũng đang được Trung Quốc sử dụng như một chiến lược trong chính sách vươn lên làm lãnh đạo thế giới? Tất nhiên, nếu thế giới bước vào một cuộc đại suy thoái tức là một cuộc đua mới được bắt đầu, kẻ có tiềm lực mạnh sẽ vươn lên. Thế giới hiện nay không còn thường xuyên chứng kiến những phát minh vĩ đại đủ để làm thay đổi tiềm lực, vị trí quốc gia. Vậy nên khi cuộc đua bắt đầu Trung Quốc không khác nhiều so với thế giới phương tây. Thậm chí, Trung Quốc còn là đầu tàu kéo nền kinh tế thế giới ra khỏi cuộc khủng hoảng với các chương trình đã có, hoặc các kế hoạch hỗ trợ mới. Và nếu như vậy, vị trí của TQ đương nhiên thay đổi. Ví dụ ư? Hãy xem Trung Quốc đang công bố thành tích kiểm dịch, và nhiệt thành ủng hộ thế giới chống dịch ra sao

Đầu tiên cần nhấn mạnh rằng, dù Covid-19 đến một cách tự nhiên, hay được mang đến có chủ đích (theo thuyết âm mưu – dù chưa biết từ đâu, do ai) thì nó đã và đang tạo nên một sự khủng hoảng thật sự, cả về tinh thần (sợ hãi, hoảng loạn) và vật chất (các sự ngưng trệ của hoạt động kinh tế và thiệt hại cân-đo-đong-đếm được). Về vấn đề sợ hãi và hoảng loạn, hiện nay chưa có báo cáo cụ thể nào so sánh để đưa ra số liệu về mức độ hoảng loạn và sợ hãi của con người đối với Covid-19 so với các loại dịch bệnh khác. Tuy vậy, nhờ có social media mà chúng ta có thể (lần đầu tiên) cảm nhận được sự hoảng loạn toàn cầu. Khi Ebola hoành hành người ta có thể không hay, nhưng hiện nay có mấy ai không sợ Covid?

Về thiệt hại đối với kinh tế, đây là điều hiển nhiên ai cũng nhìn thấy khi có sự lây nhiễm xuất hiện (mức độ thiệt hai tuỳ thuộc vào phạm vi của dịch và các biện pháp áp dụng). IGM forum (The Initiative on Global Market) đã tiến hành một khảo sát lấy ý kiến của các chuyên gia kinh tế hàng đầu của Mĩ và khu vực châu Âu về câu hỏi: Liệu rằng Covid-19 có khả năng gây ra một cuộc đại suy thoái?

Câu trả lời là có thể, với 62% ý kiến của các chuyên gia Mĩ và 82% ý kiến của các nhà chuyên gia từ châu Âu tham gia vào cuộc khảo sát đồng ý rằng, Covid-19 sẽ tạo ra một sự suy thoái nghiêm trọng . Và thực sự nếu các quốc gia đều chống dịch như Trung Quốc thì các chuyên gia kinh tế đúng.

Có một số thực tế (facts) có thể nêu ra lúc này: (i) con người đang hoảng loạn, sợ hãi và kì thị nhau hơn vì Covid-19; (ii) trong bối cảnh toàn cầu hoá, sự sợ hãi dịch bệnh lây lan làm đình trệ các hoạt động kinh tế bình thường mang tính quốc gia và quốc tế; (iii) Covid-19 chưa có vắcxin hay thuốc chữa trị; (iv) Covid-19 bắt đầu lây lan nhanh ở các nước phát triển, phương Tây; (v) truyền thông quốc tế bắt đầu xuất hiện các luồng quan điểm về vấn đề nguồn gốc xuất hiện của vi rút (where is the Covid-19 made in?), mà khởi sự của nghi vấn bắt đầu từ các quan chức Trung Quốc; và (vi) Trung Quốc đã bắt đầu trợ giúp các nước khác chống dịch. Nhưng, hãy nhìn vào nơi dịch bệnh bắt đầu: Trung Quốc.

Điều làm công dân toàn cầu lo lắng và sợ hãi nhất chính là khả năng lây lan của dịch Covid, cái mà ban đầu tên là Coronavirus, hay là Vũ Hán virus, gắn với điểm bắt đầu từ Trung Quốc. Với tốc độ lây lan nhanh chóng mặt so với các loại dịch khác, cùng với cách thức xử lý của Trung Quốc – phong toả toàn bộ khu vực có dịch và hạn chế các hoạt động đời thường đã làm cả thế giới “sốc toàn tập” (Phải nói thêm một yếu tố, đó là sự nổi lên của Trung Quốc trong hơn một thập kỉ gần đây đã thu hút sự hơn quan tâm của cả thế giới, dẫn đến việc mức độ sốc của thế giới lớn hơn khi biết về Covid-19). Nhưng nhìn vào số liệu của Trung Quốc một tuần trở lại đây (không tính chuyện số liệu có phản ảnh thực tế hay không) thì rõ ràng là Trung Quốc đã kiểm soát được dịch bệnh. Tờ Thời báo Hoa Nam Buổi sáng hôm nay (15/3) có bài phản ánh sự hồi sinh của “tâm bão” Vũ Hán sau chuyến thăm của chủ tịch nước Tập Cận Bình ngày 10/3. Bài báo miêu tả một số dấu hiệu cho thấy các hoạt động phong toả và hạn chế đã được nới lỏng, và người dân bắt đầu lại những hoạt động đời thường; “giai đoạn tồi tệ nhất của vùng đất mẹ đã đi qua trong khi ở ngoài kia, nhiều nước vẫn đang vật lộn với dịch bệnh”. Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới ngày 10/3 cũng đưa ra bình luận khen ngợi Trung Quốc đã có những “nỗ lực ấn tượng” để kiểm soát dịch, sau khi kí một thoả thuận để nhận của Trung Quốc 20 triệu đô la.

Quả đúng là như vậy. Nhìn số liệu một tuần trở lại đây các ca nhiễm mới ở Trung Quốc có thể đếm được trên đầu ngón tay hoặc cả đốt ngón tay, trong khi số ca nhiễm ở Ý, Hàn Quốc và Iran là hàng trăm và vài nghìn/ngày. Vậy, nếu cần tìm một nơi để học hỏi kinh nghiệm chống Covid-19 thì đó chính là cái tổ của nó –Trung Quốc.

Trung Quốc đã làm gì để kiểm soát được Covid-19 như hiện nay?
Về cơ bản chương trình phòng chống Covid-19 của Trung Quốc gồm ba giai đoạn chính, nhưng quan trọng và chủ yếu nhất là nhanh chóng thành lập các “đội đặc nhiệm” phòng chống dịch từ trung ương tới cơ sở, mà đứng đầu là các lãnh đaọ cao nhất. Cái thứ hai nhằm vào phát hiện, kiểm soát nguồn bệnh; ngăn ngừa lây nhiễm và xây dựng các bệnh viện dã chiến, điều trị với phương pháp chủ yếu là cấm, huỷ được tất cả những gì cần thiết. Nói cách khác là phong toả và hạn chế hầu hết hoạt động bình thường của cộng đồng. Phải chăng, đó chính là lộ trình mà các nước đang có dịch nên làm theo. Kết quả là dịch sẽ hết, nhưng nền kinh tế cũng chết.

Doan Nguyen